Οι προτάσεις του Τομέα Παιδείας και Έρευνας της ΔΗΜΑΡ για το Γενικό Λύκειο

Το Λύκειο είναι ο μεγάλος ασθενής της ελληνικής εκπαίδευσης. Έχει εδώ και χρόνια μετατραπεί σε προθάλαμο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, εκχωρώντας στα φροντιστήρια ακόμα και το ρόλο της προετοιμασίας των παιδιών για τις πανελλαδικές εξετάσεις.

Οι προτάσεις του Υπουργείου Παιδείας για το Νέο Λύκειο έχουν έντονο ιδεολογικό συντηρητικό και αναχρονιστικό στίγμα ως προς το περιεχόμενο των σπουδών και είναι άτολμες , συγκεχυμένες και αντιφατικές ως προς το σκέλος της οργάνωσής τους. Η ισχνή αναβάθμιση του Απολυτηρίου του Λυκείου δεν είναι ικανή να μετριάσει τις ακραίες στρεβλώσεις που παρατηρούνται στην λυκειακή Εκπαίδευση, με πρώτο και κύριο την εξάρτηση της εκπαίδευσης των μαθητριών/ών από τα φροντιστήρια. Τα μέτρα που προτείνονται είναι αδύναμα και κατά συνέπεια δεν μπορούν να διασφαλίσουν την αυτοτέλεια του Λυκείου, εξαλείφοντας ή τουλάχιστον μετριάζοντας τις φυγόκεντρες τάσεις. Επιπλέον οι εμφανείς συμβιβασμοί με τους συντηρητικούς κύκλους της ελληνικής κοινωνίας, οι οποίοι επηρεάζουν κυρίως στις ανθρωπιστικές επιστήμες και οι οποίοι εδώ και δεκαετίες επιμένουν να καθηλώνουν την εκπαίδευση σε παρωχημένα πρότυπα, λειτουργούν τελικά σαν τροχοπέδη για τον εκσυγχρονισμό των σπουδών. Το Λύκειο χρειάζεται ριζικές μεταρρυθμίσεις προκειμένου να γίνει:

• Σύγχρονο: να μειώσει τα αντικείμενα διδασκαλίας, να τα εκσυγχρονίσει και ν’ ανανεώνει συστηματικά τα Προγράμματα Σπουδών έτσι ώστε τα θέματα και τα αντικείμενα να είναι προσαρμοσμένα στις προκλήσεις της σύγχρονης εποχής . Το σύγχρονο λύκειο επικοινωνεί με τις ευρωπαϊκές και διεθνείς τάσεις και ρεύματα γύρω από την εκπαιδευτική διαδικασία, υιοθετεί τις διεθνείς καλές πρακτικές, προσαρμόζοντάς τις στην ελληνική πραγματικότητα, και είναι ανοικτό στην κοινωνία

• Αυτοτελές και αυτόνομο: να είναι αυτοτελής εκπαιδευτική βαθμίδα παροχής γενικής παιδείας με ανάθεση σε αυτήν επαρκούς δυνατότητας λήψης αποφάσεων, προγραμματισμού και σχεδιασμού. Να καθορίζει τη διδασκόμενη ύλη με βάση τη στοχοθεσία που η κοινωνία θέτει για τη βαθμίδα αυτή και όχι να λειτουργεί ως μηχανισμός διευθέτησης της εισαγωγής στην Γ/θμια Εκπαίδευση.

• Έγκυρο και δίκαιο: οι εξετάσεις για το Απολυτήριο πρέπει να οργανωθούν έτσι ώστε να διασφαλίζεται η ενιαία χορήγηση και βαθμολόγηση, ενώ τα θέματα πρέπει να αντλούνται από Τράπεζα Θεμάτων, η οποία να λειτουργεί σύμφωνα με τις διεθνείς προδιαγραφές και τις καλές πρακτικές υπό την εποπτεία ενός Εθνικού Οργανισμού Εξετάσεων: η αξιολόγηση των υποψηφίων διενεργείται παράλληλα με την αξιολόγηση των ίδιων των εξετάσεων, μέσω της ανατροφοδότησης σε βάθος χρόνου της Τράπεζας Θεμάτων με τα αποτελέσματα από τις επιδόσεις των υποψηφίων. Ο μηχανισμός αυτός διασφαλίζει την απαιτούμενη εγκυρότητα και αξιοπιστία, με άλλα λόγια διασφαλίζει το ότι οι υποψήφιοι κρίνονται δίκαια. Κατά συνέπεια, ο βαθμός του απολυτηρίου αποκτά το απαιτούμενο κύρος, που θα εδραιώσει τον θεσμό του Εθνικού Απολυτηρίου.

• Φιλικό προς τον μαθητή και τη μαθήτρια: Να δίνει τη δυνατότητα επιλογής μαθημάτων και επιπέδου μαθήματος, να δημιουργεί το πλαίσιο για την κοινωνική ένταξη των ευάλωτων ομάδων, να υπηρετεί την κοινωνική απαίτηση για διαμόρφωση ακαδημαϊκών πολιτών με σφαιρική πνευματική ανάπτυξη, να εστιάζεται στην ανάπτυξη των ατομικών δεξιοτήτων και την καλλιέργεια της φιλομάθειας, της δημιουργικότητας και της καινοτόμας σκέψης, απαλείφοντας μια για πάντα τη μηχανιστική αναπαραγωγή πληροφοριών και γνώσεων.

• Αξιολογούμενο: Να είναι δεκτικό και φιλικό προς την αξιολόγηση, τόσο την αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας όσο και την εξωτερική αξιολόγηση καθώς και στη διαδικασία θέσπισης νέου συστήματος διοίκησης.

Συγκεκριμένα η ΔΗΜΑΡ προτείνει:

1. Ένταξη της Α’ Λυκείου στην υποχρεωτική Εκπαίδευση. Η Α’ Λυκείου είναι τάξη γενικής παιδείας και φυσική προέκταση του Γυμνασίου. Στο τέλος της Α΄ Λυκείου διενεργούνται εξετάσεις διαγνωστικού χαρακτήρα που θα επιτρέπουν στα παιδιά και στις οικογένειές τους να επιλέξουν το Γενικό ή το Τεχνολογικό Λύκειο.

2. Το πρόγραμμα σπουδών στη Β’ και Γ΄ Λυκείου διακρίνεται σε: Α) Μαθήματα Γενικής Παιδείας, κοινά για το σύνολο των μαθητών (Γλώσσα, Λογοτεχνία, Αισθητική, Μαθηματικά, Φυσικές Επιστήμες, Υπολογιστές, Ιστορία με στοιχεία Γεωγραφίας και Θρησκειολογίας, Πολιτειακή Αγωγή, Αγγλικά, Ερευνητική Εργασία θεματικού χαρακτήρα (project) και Φυσική Αγωγή. Β) Μαθήματα κατεύθυνσης – εξειδίκευσης, που θα πρέπει να οργανωθούν σε 3 μεγάλες κατευθύνσεις σπουδών (Θετικών, Θεωρητικών, Οικονομικών & Πολιτικών) στο εσωτερικό των οποίων μπορεί να υφίστανται και πάλι μαθήματα κορμού και επιλογής.

3. Δίνεται η δυνατότητα επιλογής μαθήματος από μια ομάδα εκτός των κατευθύνσεων ως δραστηριότητα σε Α΄ και Β΄Λυκείου. Στο μάθημα αυτό θα συγκροτούνται τμήματα επιλογής από μαθητές όλων των τάξεων (π.χ επιπλέον ξένες γλώσσες, αθλητισμός, κοινωνική ή περιβαλλοντική εργασία, καλλιτεχνικές δραστηριότητες, κ.ά).

4. Η ΔΗΜΑΡ προτείνει τη θέσπιση Εθνικού Απολυτηρίου στο τέλος της Γ΄ Λυκείου που θα είναι και ταυτόχρονα το διαβατήριο των μαθητών/τριών στη μεταλυκειακή, πανεπιστημιακή ή τεχνολογική εκπαίδευση καθώς και στην αγορά εργασίας. Τα θέματα των εξετάσεων για την απόκτησή του αντλούνται από Τράπεζα Θεμάτων, και πραγματοποιούνται υπό την εποπτεία ενός Εθνικού Οργανισμού Εξετάσεων, ο σχεδιασμός και η στελέχωση του οποίου θα είναι αντικείμενα ανοικτών διεθνών προκηρύξεων.

5. Η εισαγωγή στην Γ΄/θμια εκπαίδευση γίνεται στη βάση του βαθμού του Εθνικού Απολυτηρίου. Στις πανεπιστημιακές σχολές και στα τμήματα όπου η ζήτηση είναι μεγαλύτερη από την προσφορά εκτός του εθνικού απολυτηρίου θεσπίζονται επιπλέον κριτήρια σε συνεργασία με τα αρμόδια πανεπιστημιακά και τεχνολογικά τμήματα, πχ συντελεστές βαρύτητας σχετικών μαθημάτων, ή και επιπλέον διαδικασίες επιλογής που θεσπίζονται από τα αντίστοιχα πανεπιστημιακά ή/και τεχνολογικά τμήματα.

6. Είναι αναγκαία η δημιουργία ενός νέου συστήματος τεκμηριωμένης και συστηματικής αναθεώρησης των αναλυτικών προγραμμάτων σπουδών στη βάση της αξιολόγησης, με πολλαπλούς τρόπους, της αποτελεσματικότητάς τους. Επίσης είναι αναγκαία η εκπόνηση εκπαιδευτικών υλικών – σε έντυπη ή ψηφιακή μορφή- έτσι ώστε να καταργηθεί η λογική του ενός εγχειριδίου ανά μάθημα και τάξη.

7. Η ΔΗΜΑΡ θεωρεί ότι η αναβάθμιση της λειτουργίας του Λυκείου δεν μπορεί να γίνει χωρίς την αναμόρφωση των δομών του εκπαιδευτικού συστήματος με στόχο να παρέχουν υψηλής ποιότητας υπηρεσίες. Η αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού που βρίσκεται στις σχολικές μονάδες, η ανάθεση στα σχολεία περισσότερων ευθυνών με αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και παράλληλα εισαγωγή έγκυρου συστήματος αξιολόγησης βάσει στόχων συνιστούν προαπαιτούμενα. Είναι αναγκαίος ο μετασχηματισμός των σχολικών μονάδων σε ολοκληρωμένους οργανισμούς που σκέφτονται, αποφασίζουν, λογοδοτούν.

8. Η ΔΗΜΑΡ υποστηρίζει την αναμόρφωση των κλάδων και των ειδικοτήτων των εκπαιδευτικών ώστε να αντιστοιχούν στα μαθήματα ενός σύγχρονου σχολείου. Είναι ταυτόχρονα αναγκαίος ο εξορθολογισμός της ύλης και του αριθμού των μαθημάτων που θα διδάσκονται.

9. Η ΔΗΜΑΡ πιστεύει πως οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να παραμένουν στο σχολείο καθ’ όλη τη διάρκεια λειτουργίας του και να συμβάλουν στην εύρυθμη λειτουργία της σχολικής μονάδας.