Πανεπιστήμια Α.Ε.

Της ΑΝΝΑΣ ΑΝΔΡΙΤΣΑΚΗ

Το «παρωχημένο και εσωστρεφές» Πανεπιστήμιο της Μεταπολίτευσης φεύγει, το σύγχρονο ανώτατο Ιδρυμα της αριστείας, της ανταγωνιστικότητας και της ανάπτυξης έρχεται. Το δρόμο θα στρώσουν οι ριζικές αλλαγές σε διοίκηση-φοίτηση-χρηματοδότηση των Ιδρυμάτων αλλά και στη «γεωγραφία» της Ανώτατης Εκπαίδευσης.

Το στίγμα έδωσε, χθες, από τους Δελφούς ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου:

- Οι φοιτητές θα εισάγονται απ' ευθείας σε σχολές ή και στα ίδια τα ΑΕΙ, θα αλλάζουν -αν θέλουν- αντικείμενο σπουδών, αλλά θα πρέπει να περνούν τα προαπαιτούμενα για να φθάσουν στο πτυχίο.

- Η χρηματοδότηση θα ακολουθεί τον φοιτητή και όχι το Ιδρυμα.

- Το Ιδρυμα θα έχει οικονομική αυτοτέλεια, ευθύνη για τη μισθοδοσία αλλά και δυνατότητα πρόσληψης καθηγητών «υψηλού κύρους».

- Πανεπιστήμια και ΤΕΙ θα συνδέονται με επιχειρήσεις και ερευνητικά κέντρα, θα ανοιχτούν στην ελεύθερη αγορά.

«Είμαστε στις τρεις πρώτες χώρες ως προς το ποσοστό των νέων που μπαίνουν στα τριτοβάθμια Ιδρύματα, αλλά είμαστε στην 118η θέση ως προς την αποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού μας συστήματος», δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός, χθες, στην εναρκτήρια συνάντηση της δημόσιας διαβούλευσης που θα διαρκέσει τρεις μήνες (θα ολοκληρωθεί στο τέλος του χρόνου). «Η παιδεία είναι πυρήνας των αλλαγών, όχι μόνο για το αύριο αλλά και για το σήμερα. Είναι βασικό ζητούμενο για την επιβίωση της χώρας», τόνισε, για να σκιαγραφήσει το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα που θα συντελέσει στην έξοδο από την κρίση. Τα βασικά σημεία του νέου προφίλ των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ προσδιορίζουν:

- Τη σύνδεση με τη Διά Βίου Μάθηση για να «πέσουν τα τείχη» μεταξύ των βαθμίδων εκπαίδευσης και των τομέων επιστήμης. «Γιατί να μην εισάγεται κανείς κατ' ευθείαν στο Ιδρυμα, ώστε ο πρώτος να έχει ευρύτητα επιλογών και το δεύτερο δυνατότητα διαμόρφωσης πτυχίων;», αναρωτήθηκε χαρακτηριστικά.

- Τη σύνδεση με την περιφερειακή ανάπτυξη και την αγορά εργασίας που θα επέλθει και μέσα από τη χωροταξική αναδιάρθρωση με τις συγχωνεύσεις και το κλείσιμο Ιδρυμάτων και τμημάτων.

- Την εξωστρέφεια των Πανεπιστημίων και τη διεθνοποίησή τους, ώστε να μπορούν να δέχονται και καθηγητές και φοιτητές από το εξωτερικό. «Είμαστε από τις 30 πλουσιότερες χώρες αλλά έχουμε κακή διαχείριση πλούτου. Πρέπει να αναδείξουμε όλες τις δυνάμεις μας» τόνισε.

Ως εκ τούτου, κρίνεται επιβεβλημένο από την κυβέρνηση να μείνει πίσω το σημερινό Πανεπιστήμιο και μαζί όλη η παθογένεια που ξεκινά από «το σκοταδισμό, την αδιαφάνεια και την αναχρονιστικότητα» και φθάνει στις «πελατειακές σχέσεις, τις συναλλαγές φοιτητικών παρατάξεων με καθηγητές για θέματα εξετάσεων και βαθμούς, καθώς και την εξάντληση της περιφερειακής ανάπτυξης στους φοιτητές-πελάτες των τοπικών μπαρ, στους ενοικιαστές δωματίων, άντε και σε κανένα καλό γαμπρό ή νύφη».

Η υπουργός Παιδείας το είπε αλλιώς: «Η περίοδος του Πανεπιστημίου της Μεταπολίτευσης έχει κλείσει τον ιστορικό της κύκλο». Ωρα για το «νέο Πανεπιστήμιο». Και για όσους θέλουν να καταλάβουν τη νέα εποχή, εξήγησε: «Αν κάποτε το ζητούμενο ήταν να μπει η πολιτική στο Πανεπιστήμιο, τώρα είναι η πολιτική για τα Πανεπιστήμια και ΤΕΙ».

Πυλώνες της φιλόδοξης μεταρρύθμισης (που πρώτη αποκάλυψε η «Ε» τον περασμένο Μάιο), που φυσικά θα συνδυαστεί και με το νέο υπό κατάρτιση εξεταστικό σύστημα (από το 2013), είναι:

- Ουσιαστική αυτοτέλεια των Ανώτατων Ιδρυμάτων.

- Θεσμική εισαγωγή της αξιολόγησης και κοινωνικής λογοδοσίας.

- Διεθνοποίηση της λειτουργίας των Ιδρυμάτων και τόνωση της εξωστρέφειας.

- Σύνδεσή τους με την κοινωνία και την οικονομία, με μετρήσιμα στοιχεία ως προς την πρόοδό τους σε στοχοθετημένα πεδία (έρευνα, τεχνολογία, κοινωνία της γνώσης).

Ολα αυτά θα γίνουν με τη δημιουργία νέας ταυτότητας για τα Ιδρύματα (θα οριοθετηθούν εκ νέου οι όροι Πανεπιστήμιο και ΤΕΙ), νέας ταυτότητας για τον φοιτητή (που θα σπουδάζει σε νέο, σύγχρονο, ευέλικτο περιβάλλον με διεθνή προπτυχιακά, μεταπτυχιακά κ.ά.), νέας ταυτότητας για τους καθηγητές (εκλογή από ξένους εμπειρογνώμονες, ανταγωνιστικότητα κ.ά.) και τέλος με τη χωροταξική και θεματική αναδιάρθρωση.*

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ

Διαφορετικό σύστημα ανάλογα με τα μέγεθος και το προφίλ του κάθε ιδρύματος. Σύμφωνα με πληροφορίες, στόχος είναι ένα λιτό θεσμικό πλαίσιο που θα δίνει τις βασικές κατευθύνσεις-προδιαγραφές και ένας ισχυρός εσωτερικός κανονισμός που θα ορίζει όλα τα πεδία λειτουργίας του ιδρύματος.

Προτείνονται:

- Βασική ακαδημαϊκή μονάδα είναι η σχολή στην οποία θα γίνεται πλέον η εισαγωγή των φοιτητών και από την οποία θα παίρνουν πτυχία. Καταργούνται τα τμήματα. Μετά το πρώτο έτος θα γίνεται η κατανομή των προγραμμάτων σπουδών ενώ θα ευνοείται και η αλλαγή προγραμμάτων σπουδών κατά τη διάρκεια φοίτησης.

- Κατάργηση του συστήματος διδασκαλίας με διαλέξεις σε αμφιθέατρα. Σχεδιάζεται το προφίλ του εκπαιδευτηρίου με καταγραφή της παρουσίας και της απόδοσης των φοιτητών.

- Σπουδές κατ' έτος, κατ' εξάμηνο, θέσπιση προαπαιτούμενων για τη συνέχιση και την ολοκλήρωση των σπουδών. Μέτρο που εντάσσεται στην καταπολέμηση των «αιώνιων» φοιτητών.

- Κατάργηση των εξεταστικών περιόδων.

- Σύστημα πιστοποίησης σπουδών.

- Εφαρμογή του ευρωπαϊκού συστήματος (ECTS) με βάση τις διδακτικές μονάδες, οι οποίες θα αποτελούν και σημαντικό κριτήριο για τη διάρκεια των σπουδών.

- Υιοθέτηση ψηφιακού συγγράμματος. Η ηλεκτρονική παραγγελία τους συμβάλλει στην καταγραφή των ενεργών φοιτητών αλλά... και των «αιωνίων».

- Οργάνωση Κέντρων Αριστείας.

- Αναδιάρθρωση του θεσμού της πρακτικής άσκησης.

- Νέος σχεδιασμός για τον συντονισμό μεταπτυχιακών με τρόπο που θα ορίζει το κάθε ίδρυμα.

- Σύνδεση των προγραμμάτων της Διά Βίου Μάθησης με τα Ανώτατα Ιδρύματα, καθώς όλες οι βαθμίδες της εκπαίδευσης θα ενταχθούν στο Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων. Στο ίδιο πλαίσιο και με εισιτήριο την πιστοποίηση ή τη συλλογή πιστοποιήσεων επαγγελματικών δικαιωμάτων (από διάφορους τίτλους) θα πραγματοποιούνται και οι μετακινήσεις (ή μεταπηδήσεις) από βαθμίδα σε βαθμίδα.

ΟΙ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΕ ΑΕΙ - ΤΕΙ

1 Συμβούλια διοίκησης για στρατηγικό σχεδιασμό και οικονομικά. Πρυτάνεις, μόνο για ακαδημαϊκά

2 Οικονομική αυτοτέλεια στα ιδρύματα. Υπεύθυνα και για μισθοδοσία.

3 Σύνδεση αξιολόγησης - χρηματοδότησης.

4 Σύνδεση χρηματοδότησης με ελεύθερη αγορά. Δημιουργία Ανεξάρτητης Αρχής Χρηματοδότησης των ΑΕΙ.

5 Εισαγωγή σε σχολές ή και σε ΑΕΙ. Δυνατότητα αλλαγής σπουδών μετά το α' έτος.

6 Κάρτα - κουπόνι φοιτητή, που του εξασφαλίζει την προσωπική του χρηματοδότηση.

7 Κατάργηση διδασκαλίας με διαλέξεις σε αμφιθέατρα, καταγραφή παρουσιών και απουσιών.

8 Θέσπιση προαπαιτούμενων για τη συνέχιση των σπουδών.

9 Ψηφιακά συγγράμματα.

10 Περιφερειακά συμβούλια, αρμόδια για πανεπιστήμια, ΤΕΙ και ερευνητικά κέντρα. «Καλλικράτης» σε όλα τα Ιδρύματα

ΤΑ ΚΟΜΜΑΤΑ

Ν. Δ.: «Ξηλώνουν τα πάντα»

«Μετά το υποτιθέμενο όραμα του «Νέου Σχολείου», η κυβέρνηση παρουσίασε στους Δελφούς την εικονική πραγματικότητα του «Νέου Πανεπιστημίου», δήλωσε η τομεάρχης Παιδείας της Ν.Δ. Ελίζα Βόζεμπεργκ.

«Θυμίζουμε ότι το ΠΑΣΟΚ εισήγαγε στην εκπαιδευτική πραγματικότητα την πολιτική πρακτική: "Κάθε πόλη και ΤΕΙ, κάθε χωριό και Τμήμα". Σήμερα, προαναγγέλλει συγχωνεύσεις Τμημάτων και καταργήσεις Ιδρυμάτων, ενώ η ίδια η υπουργός Παιδείας, η οποία ως αντιπολίτευση είχε επιλέξει να μετέχει, τύποις και όχι ουσία, στον Εθνικό Διάλογο για την Παιδεία, ζητεί τώρα συναίνεση και συμμετοχή για να ξηλώσει τα πάντα και ν' αρχίσει από την αρχή». Κατηγόρησε την Αννα Διαμαντοπούλου ότι «εμφανίστηκε σαν να ανακάλυψε την... πυρίτιδα, περιγράφοντας τις παθογένειες της ισχύουσας κατάστασης, ενώ παρουσίασε ένα σύστημα το οποίο για να τεθεί σε εφαρμογή χρειάζεται χρόνο... χρόνια». «Επί του παρόντος, το μόνο που βιώνει η πανεπιστημιακή κοινότητα είναι οι δραστικές περικοπές κονδυλίων, εξαιτίας των οποίων τα Ιδρύματα έχουν περιέλθει σε δραματική κατάσταση».

ΧΡ.ΚΟΡ.

ΚΚΕ: «Οι επιχειρήσεις στη διοίκηση»

«Η «διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια» των πανεπιστημίων, οι «χορηγοί» ακαδημαϊκών εδρών, δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ξεδιάντροπη είσοδος των επιχειρήσεων στη διοίκηση, στη δομή και στο περιεχόμενο της Ανώτατης Εκπαίδευσης», αναφέρει σε σχόλιό του το ΚΚΕ, με αφορμή τις ομιλίες του πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου και της υπουργού Παιδείας Αννας Διαμαντοπούλου στους Δελφούς.

Σύμφωνα με το ΚΚΕ, «η «αξιολόγηση και η λογοδοσία» που προωθεί η κυβέρνηση είναι η αξιολόγηση με βάση τα στάνταρ των επιχειρήσεων και η λογοδοσία σε αυτές. Οι επιχειρήσεις θα καθορίζουν τα οικονομικά των Ιδρυμάτων, ακόμη και τους όρους εργασίας του προσωπικού».

Θ.ΤΣ.

ΣΥΝ: Αιχμές για το νέο σύστημα

Τα «σημεία αιχμής της «νέας πολιτικής» για την ανώτατη παιδεία» επισημαίνει ο ΣΥΝ, σχολιάζοντας τις ομιλίες του πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου και της υπουργού Παιδείας Αννας Διαμαντοπούλου.

Μεταξύ άλλων, σύμφωνα με τον ΣΥΝ:

* Το νέο σύστημα χρηματοδότησης των ΑΕΙ μέσω «κουπονιών» ανά φοιτητή είναι «ένα πρόγραμμα εισαγωγής διδάκτρων στα ΑΕΙ που, μέχρι να δημιουργηθούν οι αναγκαίοι συσχετισμοί για την αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος, θα τα πληρώνει, υπό αδιευκρίνιστους ακόμη όρους, το Δημόσιο».

* Εκβιάζονται τα ΑΕΙ και ΤΕΙ «να ασκήσουν επιχειρηματικές δραστηριότητες, κατά τα πρότυπα ξένων πανεπιστημίων που, λόγω στενότητας δημόσιων πόρων, αναγκάζονται να πωλούν τους τίτλους τους σε επιχειρήσεις φραντσάιζινγκ».

* Η εισαγωγή των νέων φοιτητών σε Σχολές και όχι σε Τμήματα είναι «μια τεχνική διαφυγή από το αίτημα της ελεύθερης πρόσβασης».

Θ.ΤΣ.

«Πορεία Ευρωπαϊκή»

Η Δημοκρατική Αριστερά του Φώτη Κουβέλη «υποστηρίζει ότι έχει έρθει η ώρα για μια συνολική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, η οποία θα αποτελέσει έναν από τους πυλώνες υπέρβασης της τρέχουσας κρίσης και θα συντονίσει την πορεία της χώρας με τον ενιαίο ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο».

Σύμφωνα με ανακοίνωσή της, θα συμβάλει «σ' έναν ειλικρινή διάλογο για τη μεταρρύθμιση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης».

Θ.ΤΣ.

Χωρίς βάση δεδομένων

! Εδώ και εννέα μήνες το υπουργείο Παιδείας προσπαθεί και δεν έχει καταφέρει να δημιουργήσει μια βάση δεδομένων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. «Είναι εξαιρετικά δύσκολο έργο η καταγραφή των υποδομών, του εκπαιδευτικού και διοικητικού δυναμικού, των φοιτητών, αποφοίτων, αυτών που παίρνουν πτυχίο κάθε χρόνο», δήλωσε η υπουργός Παιδείας.

Αξιολόγηση και σύνδεση με έρευνα, χρηματοδότηση

Οι ριζικές αλλαγές στο χώρο της Ανώτατης Εκπαίδευσης, που παρουσίασε στους Δελφούς ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, είναι αναλυτικά:

ΔΙΟΙΚΗΣΗ - ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

1. Ανώτατο όργανο το Συμβούλιο Διοίκησης, αρμόδιο για στρατηγικό σχεδιασμό, προϋπολογισμό και άλλα καθήκοντα διοίκησης και λειτουργίας που υπάγονταν στο υπουργείο Παιδείας. Θα συμμετέχουν προσωπικότητες εκτός Πανεπιστημίου. Η εξεύρευση πόρων, βασικό μέλημα.

- Οι πρυτάνεις υπεύθυνοι αποκλειστικά για ακαδημαϊκά ζητήματα. Διορίζονται με νέο τρόπο (στα μεγάλα ιδρύματα και με διαγωνισμό).

- Σύγκλητοι και άλλα νέα συλλογικά όργανα μετέχουν (σύμφωνα με πληροφορίες) στα ακαδημαϊκά, αναλαμβάνουν εποπτικούς και άλλους ρόλους και συγκροτούνται από διακεκριμένες προσωπικότητες εντός κι εκτός ιδρύματος.

2. Σύνδεση αξιολόγησης με χρηματοδότηση. Θα είναι εξωτερική από διεθνείς εμπειρογνώμονες και θα αφορά όλα τα στάδια λειτουργίας του ιδρύματος. Πιστοποιούνται σπουδές και ιδρύματα.

3. Οικονομική αυτοτέλεια. Πλήρης διαχείριση από τα ιδρύματα, συμπεριλαμβανομένης της μισθοδοσίας, στο πλαίσιο της οποίας θα προσλαμβάνονται και «υψηλού κύρους εκπαιδευτικοί».

4. Προγραμματικές συμφωνίες με ειδικά κριτήρια βάσει των οποίων θα μετρώνται η απόδοση και αποδοτικότητα των ιδρυμάτων. Καθοριστικός ο δείκτης σχέσης χρηματοδότησης και απόδοσης επενδύσεων. Λαμβάνονται υπ' όψιν ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία, όπως αριθμός εισακτέων, πτυχιούχων, απορρόφηση αποφοίτων από την αγορά, ερευνητικές επιδόσεις κ.ά.

5. Ανάληψη ευθύνης για όλες τις παροχές (σίτιση, στέγαση) από τα ιδρύματα, που θα πρέπει να «ανοιχτούν» και στον ιδιωτικό τομέα.

- Δημιουργία Ανεξάρτητης Αρχής Χρηματοδότησης των πανεπιστημίων.

- Κάρτα ή κουπόνι φοιτητή για πρόσβαση σε όλες τις υπηρεσίες.

- Νέο σύστημα φοιτητικών υποτροφιών και δανείων σε συνεργασία με τράπεζες.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ

- Εκλογή καθηγητών από διεθνούς σύνθεσης εκλεκτορικά σώματα.

- Δυνατότητα ταυτόχρονης κατοχής θέσης ΔΕΠ σε ελληνικά και ξένα ιδρύματα.

- Διεύρυνση θεσμού επισκεπτών καθηγητών.

- Ιδρυση ακαδημαϊκών εδρών με χορηγία.

- Ενθάρρυνση ίδρυσης παραρτημάτων σε άλλες χώρες και εντατικοποίηση συμμετοχής στα ευρωπαϊκά προγράμματα.

ΕΡΕΥΝΑ

- Χρηματοδότηση βάσει α) εθνικών στρατηγικών β) αριστείας.

- Αξιολόγηση των ερευνητικών προγραμμάτων από ξένους αξιολογητές βάσει των διεθνών προδιαγραφών.

ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗ

- Συγχωνεύσεις, καταργήσεις, συνενώσεις ιδρυμάτων βάσει «πρωτίστως ακαδημαϊκών και δευτερευόντως οικονομικών και κοινωνικών κρσιτηρίων».

- Συντονισμός ανά περιφέρεια από τα Περιφερειακά Συμβούλια, όπου θα μετέχουν και πανεπιστημιακοί και κοινωνικοί φορείς (και από την Τοπική Αυτοδιοίκηση). Θα εποπτεύουν πανεπιστήμια, ΤΕΙ και ερευνητικά κέντρα. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ